‘War has returned to Europe’
Met de aanvalsoorlog die Rusland op 24 februari 2022 tegen Oekraïne begon is de oorlog teruggekeerd naar Europa, zoals mevrouw Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, opmerkte tijdens haar speech in Brussel op 1 maart 2022. Haar speech was zo krachtig, dat het de moeite waard is om een deel daarvan te citeren:
‘This is a clash between the rule of law and the rule of the gun; between democracies and autocracies; between a rules-based order and a world of naked aggression. How we respond today to what Russia is doing will determine the future of the international system. The destiny of Ukraine is at stake, but our own fate also lies in the balance. We must show the power that lies in our democracies; we must show the power of people that choose their independent paths, freely and democratically. This is our show of force.’
EU sancties
Eén van de manieren waarop de EU reageerde was door het opleggen van zeer zware sancties aan Rusland, individuele personen en entiteiten. De sancties vormen een reactie op de aanvalsoorlog en de illegale annexatie van de Oekraïense regio's Donetsk, Loehansk, Zaporizja en Cherson. Deze sancties komen bovenop de maatregelen die in 2014 tegen Rusland zijn ingesteld wegens de annexatie van de Krim en het niet uitvoeren van de akkoorden van Minsk. Het gaat hierbij onder meer om individuele sancties, gericht tegen personen die verantwoordelijk zijn voor het ondersteunen, financieren of uitvoeren van acties die de territoriale integriteit, de soevereiniteit en de onafhankelijkheid van Oekraïne ondermijnen of die van deze acties profiteren. Daarnaast gaat het ook om economische sancties en visum-maatregelen. De economische sancties zijn bedoeld om Rusland te straffen voor het militaire optreden tegen Oekraïne en om de aanvalsoorlog te dwarsbomen. Zie voor meer nuttige informatie over de sancties bijvoorbeeld de website van de Europese Raad en de Raad van de Europese Unie.
Tot de gesanctioneerde personen behoren hoge politici, oligarchen, militairen, propagandisten, door Rusland gesteunde autoriteiten in de bezette gebieden en sleutelfiguren in de ontvoering van Oekraïense kinderen naar Rusland. De sanctiecriteria worden van tijd tot tijd aangepast met als doel effectief te kunnen optreden tegen de leden van de Russische regering en hun familieleden, oligarchen, zakenlieden, propagandamakers en verspreiders van desinformatie, en personen die actief zijn in de belangrijkste sectoren van de Russische economie die de militaire agressie ondersteunen.
Verordening (EU) nr. 269/2014
Een belangrijke verordening in dit verband is Verordening (EU) nr. 269/2014 van de Raad van 17 maart 2014 betreffende beperkende maatregelen met betrekking tot acties die de territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne ondermijnen of bedreigen. Volgens artikel 2 lid 1 van deze verordening worden alle tegoeden en economische middelen die toebehoren aan, eigendom zijn, in het bezit zijn of onder zeggenschap staan van alle in bijlage I bij de verordening vermelde natuurlijke personen of rechtspersonen, entiteiten of lichamen, of met hen verbonden natuurlijke personen of rechtspersonen, entiteiten of lichamen, ‘bevroren’. Volgens artikel 2 lid 2 worden er geen tegoeden of economische middelen, rechtstreeks of onrechtstreeks, ter beschikking gesteld aan of ten behoeve van deze natuurlijke personen of rechtspersonen, entiteiten of lichamen.
Sanctielijst
Bijlage I bij deze verordening omvat een lijst van gesanctioneerde natuurlijke personen, rechts-personen, entiteiten of lichamen (en met hen geassocieerde natuurlijke personen, rechtspersonen, entiteiten of lichamen). In bijlage I worden ook de redenen vermeld voor het op de lijst plaatsen van betrokken natuurlijke personen of rechtspersonen, entiteiten of lichamen. De heer V.V. Putin staat bijv. als nummer 669 op de lijst van natuurlijke personen (die op het moment van raadplegen 1412 personen telde). Onder de kop ‘redenen’ (voor opname op de lijst) wordt over hem vermeld:
Vladimir Putin is de president van de Russische Federatie. Op 22 februari 2022 ondertekende hij een decreet waarbij hij de „onafhankelijkheid en soevereiniteit” van de niet door de regering gecontroleerde gebieden van de oblasten Donetsk en Luhansk in Oekraïne erkende en stuurde hij Russische gewapende troepen naar deze gebieden.
Op 24 februari 2022 gaf hij het bevel voor een militaire operatie in Oekraïne en zetten Russische gewapende troepen een aanval op Oekraïne in. Deze aanval vormt een flagrante schending van de territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne.
Verder staat bijv. ook de heer S. Lavrov op de lijst, minister van Buitenlandse Zaken van de Russische Federatie (‘Steunde als lid van de Russische Veiligheidsraad de onmiddellijke erkenning door Rusland van de twee zelfverklaarde republieken. Sergey Lavrov is verantwoordelijk voor en biedt actief steun aan acties die de territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne, of de stabiliteit of veiligheid in Oekraïne, ondermijnen.’) Naast diverse leden van de Doema staat ook voormalig premier en president D. Medvedev op de lijst (‘Vicevoorzitter van de Nationale Veiligheidsraad. Steunde als lid van de Nationale Veiligheidsraad de onmiddellijke erkenning door Rusland van de twee zelfverklaarde republieken.’). Op deze lijst staan (op het moment van schrijven van deze publicatie) verder nog 175 entiteiten, waaronder ook de Sberbank, een grote Russische financiële instelling. Volgens de lijst is de Russische Centrale Bank de meerderheidsaandeelhouder van Sberbank en is het de grootste Russische bank. Wie zelf wil nagaan welke personen en/of entiteiten op de sanctielijst staan kan hier terecht.
In deze publicatie bespreken we enkele rechtszaken die met de sanctiemaatregelen verband houden.
